Savoir-vivre kan op verschillende manieren vertaald worden: etiquette, manieren, fatsoen, levenskunst…. Savoir-vivre wordt de Fransen nog steeds met de paplepel ingegoten. Een onderdeel ervan, je excuseren, is het onderwerp van deze nieuwsbrief.
Fransen zeggen vaak sorry. Ik schat in een factor 10 vaker dan Nederlanders. Het is ingesleten in de taal en de cultuur. In Nederland word je op straat of in een winkel regelmatig aangestoten of zelfs haast omver gegooid terwijl de dader niet op of om kijkt, laat staan dat hij of zij iets zegt. In Frankrijk gaat dat – uitzonderingen daargelaten – toch heel anders.
Wanneer zeg je nu wat?
1. Pardon
Pardon is een fijn woord dat wij ook kennen in het Nederlands. Het meest bekende gebruik is wel als iemand iets onvriendelijks tegen je zegt…: Pardon??? In Frankrijk kan je pardon ook op deze manier gebruiken. Er zijn echter nog een aantal situaties waarin je pardon gebruikt, of eigenlijk moet gebruiken:
- Als je tegen iemand aan stoot op straat of in een winkel is het onbestaanbaar dat je gewoon doorloopt zonder iets te zeggen. Je zegt pardon. Zelfs als je niet helemaal zeker weet of het jouw schuld was.
Oh, pardon !
Y a pas* de mal Madame/Monsieur (Niks aan de hand mevrouw / meneer)
Als iemand tegen je praat en je begrijpt het niet.
Pardon…? Vous pouvez répéter s’il vous plaît?
Pardon, kunt u het alstublieft herhalen?
- Als je wilt passeren. Als het erg druk is - bijvoorbeeld in de bus, in een winkel, op de markt – zal je mensen passeren waar je vlak langs loopt. Al raak je ze niet aan, het is toch de gewoonte om dan pardon te zeggen. Hetzelfde geldt bij iemand die echt in de weg staat en een stap opzij zal moeten doen om je er langs te laten. Voordat je jezelf ertussen wurmt zeg je pardon, waarop de persoon direct ruimte voor je vrij zal maken.
Pardon!
2. Excuse-moi / Excusez-moi
Deze vorm van je excuseren wordt vooral gebruikt als je iemand die je niet kent aanspreekt. Bijvoorbeeld om de weg te vragen, of om een ober om de rekening te vragen:
Excusez-moi Madame, vous avez l’heure s’il vous plaît?
Excusez-moi, je pourrais avoir l’addition s’il vous plaît ?
Neemt u me niet kwalijk mevrouw, weet u hoe laat het is?
Sorry, mag ik de rekening alstublieft ?
Helemaal gelukkig worden sommige Fransen als je er ook nog keurig Bonjour voor zegt, en erbij glimlacht. Want dat hoort 😊 .
In feite excuseer je je voor het feit dat je iemands tijd in beslag neemt. Zelfs in bijvoorbeeld een restaurant waar het aandragen van de rekening toch echt in de taakomschrijving van de ober zal staan.
Excuse-moi (voor mensen die je tutoyeert) en excusez-moi (voor mensen die je met u aanspreekt) wordt ook gebruikt in de plaats van pardon.
Excuse-moi! Je ne t’ai pas vu !
Excusez-moi! Je ne vous ai pas vu !
Sorry, ik zag je niet!
Sorry, ik zag u niet!
3. Je suis désolé
Je suis désolé = het spijt me, sorry. Voor je suis désolé is het handig om de vertaling van het spijt me aan te houden, dan kom je altijd uit.
Tu as le temps pour m’aider ? (Heb jij tijd om me te helpen?)
Je suis vraiment désolé de la mort de ton chat.
Oh pardon ! Excusez-moi ! Je suis vraiment désolé !
Non, désolé, je dois y aller. (Nee, het spijt me, ik moet weg. )
Het spijt me echt dat je kat dood is.
O sorry ! Excuses ! Het spijt me echt!
4. Je suis navré
We maken met deze term voor "sorry" een klein uitstapje ter inleiding van de volgende nieuwsbrief. Je suis navré betekent hetzelfde als je suis désolé. Maar......
Is navré nu volledig synoniem aan désolé?
Ja en nee. De betekenis is hetzelfde, alleen het gebruik verschilt. Het woord navré hoort bij de langage soutenu. Het zogenaamde “deftige Frans”. In het Nederlands kennen we geen scherp onderscheid tussen ABN (Algemeen Beschaafd Nederlands) en deftig Nederlands. Jort Kelder zegt “hoe heurt het eigenlijk”, maar deze fonetische schrijfwijze is niet eens correct Nederlands. Le langage soutenu wordt vooral gebruikt in de geschreven taal, in de literatuur. Maar dat niet alleen, ook in de gesproken taal gebruiken de Fransen in bepaalde gevallen le langage soutenu. Daarover de volgende keer meer.
* y a pas de mal = spreektaal voor il n'y a pas de mal
Niemand spreekt uit il n'y a pas de mal
Volg de nieuwsbrief om er alles over te weten te komen.
Als toegift een lied van de Britste zanger Mark Knopfler, frontman van de Dire Straits. Een volledig Frans chanson is het niet geworden, maar het bevat meer Frans dan alleen de titel Je suis désolé.
Ik ben benieuwd wie alles verstaat!
Reactie plaatsen
Reacties